Άγιος Βαλεντίνος

Η γιορτή των ερωτευμένων που λατρεύεις να σνομπάρεις… μήπως ήρθε η ώρα απλά να την απολαύσεις;

Εντάξει… το ξέρω… θα πείτε "Τί; Άγιος Βαλεντίνος; Ποιόν ενδιαφέρει; Εδώ ο κόσμος καίγεται! Είστε με τα καλά σας"; Άλλωστε από την αρχή κιόλας που η συγκεκριμένη μέρα-γιορτή άρχισε να "κυκλοφορεί" στην Ελλάδα, κράτησε έναν χαρακτήρα αμφιλεγόμενο, βρίσκοντας πολλούς… ερωτευμένους οπαδούς, αλλά ακόμη περισσότερους, και πάσης προσωπικής κατάστασης, επικριτές. 

Έτσι η "ημέρα των ερωτευμένων" μετονομάστηκε από τους δεύτερους ως "ημέρα του ανθοπώλη/ζαχαροπλάστη/κοσμηματοπώλη" κλπ, τονίζοντας την πλευρά της χρηματικής εκμετάλλευσης, που εμπεριέχεται σε κάτι τέτοιες...επινοήσεις! Και ίσως αυτό το τελευταίο να έχει μια δόση αλήθειας. Μεγάλη αλήθεια όμως-και ευτυχώς- είναι και ότι ο έρωτας υπάρχει πάντα, γεννιέται παντού, κι ακόμα και στα δύσκολα μπορεί να μας χτυπήσει την πόρτα και να κάνει τη ζωή μας πιο γλυκιά, πιο όμορφη και λιγότερο γκρίζα. Αλήθεια επίσης είναι ότι ο Άγιος Βαλεντίνος είναι κάθε άλλο παρά μια "επινόηση", κάθε άλλο παρά ένα φανταστικό πρόσωπο.  

Η αληθινή ιστορία πίσω από τα λουλούδια και τις κάρτες… 

Ο Άγιος Βαλεντίνος υπήρξε και έχει τη δική του ιστορία. Μια διόλου παραμυθένια, "ζαχαρωτή" ιστορία. Ας πάμε αρκετά πίσω στο χρόνο, τον 5ο αιώνα π.Χ., στην αρχαία Ρώμη. Εκεί στις 14 Φεβρουαρίου ήταν ημέρα μιας Παγανιστικής γιορτής προς τιμήν της Juno, θεάς των γυναικών και του γάμου και βασίλισσας των θεών της Ρώμης. Την επομένη ξεκινούσαν τα Λουπερκάλια(Lupercalia), μια γιορτή-κατάλοιπο αρχαίων ειδωλολατρικών εθίμων. Στη γιορτή του Λούπερκου, θεού της γονιμότητας, της χαράς και του έρωτα, τα περιορισμένα κορίτσια και αγόρια της εποχής εκείνης, έρχονταν σε επαφή, ακολουθώντας μια σειρά από έθιμα που συχνά τους οδηγούσαν στο να βρουν το ταίρι τους και να ερωτευτούν. Και την εποχή εκείνη υπήρχαν έθιμα ανταλλαγής δώρων μεταξύ των "αγαπημένων", καθώς και παιχνίδια με λαχνούς με γραμμένα τα ονόματα νεαρών κοριτσιών. Οι λαχνοί έμπαιναν μέσα σ' ένα κουτί και οι άντρες έπαιρναν στην τύχη από έναν. Υπάρχουν μαρτυρίες από την χριστιανική εκκλησία ότι συνήθως αυτά τα παιχνίδια οδηγούσαν τους νέους στην πορνεία και τα όργια, πράγμα που ιστορικά άλλοτε αναφέρεται και άλλοτε όχι.

Τα πράγματα, όμως, άρχιζαν να αλλάζουν τον 3ο αιώνα π.Χ., όταν ο σκληρός αυτοκράτορας Κλαύδιος Β’ ανακάλυψε πως τα έθιμα αυτά δυσκόλευαν τους στρατιώτες του, οι οποίοι, έδειχναν όλο και πιο απρόθυμοι να φεύγουν από τις αγαπημένες τους και τις οικογένειες τους, για να πολεμήσουν. Γρήγορα, με διάταγμα απαγόρευσε όλους τους αρραβώνες και τους γάμους μέσα στη Ρώμη.

Τα μέτρα που έλαβε ο σκληρός αυτοκράτορας, βρήκαν εμπόδιο στο πρόσωπο του νεαρού ιερέα της Καθολικής Εκκλησίας, Βαλεντίνου, ο οποίος στα κρυφά συνέχισε να παντρεύει τα ερωτευμένα ζευγάρια. Η φήμη του εξαπλωνόταν ανάμεσα στους νέους, οι οποίοι έσπευδαν στη Ρώμη για να βρουν τον "φίλο των ερωτευμένων", όπως τον αποκαλούσαν, για να τους παντρέψει. Ο Κλαύδιος, όμως, δεν άργησε να το αντιληφθεί. Συνέλαβε τον επαναστάτη ιερέα Βαλεντίνο, ο οποίος αρνήθηκε μέχρι και την τελευταία στιγμή να αλλαξοπιστήσει και ν' απαρνηθεί τα πιστεύω του και τον τιμώρησε με φυλάκιση και αποκεφαλισμό. Εκτελέστηκε στις 14 Φεβρουαρίου. Την ημέρα εκείνη, μέσα στις φυλακές λίγο πριν τον θάνατό του,  άφησε ένα ευχαριστήριο γράμμα στην κόρη του φύλακα, που του κρατούσε συχνά συντροφιά και ίσως αγαπήθηκαν, υπογράφοντας "Με αγάπη, ο Βαλεντίνος σου", φράση που έμελλε να γραφτεί εκατομμύρια φορές στους επόμενους αιώνες από πολλούς ερωτευμένους.

Την ίδια χρονιά με τον Βαλεντίνο πέθανε κι ο αυτοκράτορας Κλαύδιος από λοιμό. Στην μνήμη όμως του κόσμου έμεινε ο πρώτος, ως ο άνθρωπος που θυσιάστηκε για την αγάπη και την ένωση των ερωτευμένων.

Η Καθολική Εκκλησία αναγνώρισε πολλούς αιώνες αργότερα τον Βαλεντίνο ως άγιο και όρισε την ημερομηνία λατρείας του στις 14 Φεβρουαρίου. Λατρεύεται από τον 4ο αιώνα στη Ρώμη, στο παρεκκλήσι της βασιλικής της Via Flaminia.

Το έτος 1815, έμελλε να διαταραχθεί η αιώνια ανάπαυση του αγίου. Τα λείψανά του δωρήθηκαν από τον Πάπα σε κάποιον ευγενή Ιταλό ιερέα, πράγμα που αποτελούσε συνήθεια της εποχής. Ύστερα τα ίχνη των λειψάνων χάνονται μέχρι το 1907, όπου εντοπίζονται στη Μυτιλήνη, στο ρωμαιοκαθολικό ναό της Παναγίας. Φαίνεται πως μετά το θάνατο του κληρικού αυτού κάποιος απόγονος του ο οποίος είχε κληρονομήσει τα λείψανα θα πρέπει να μετανάστευσε στη Μυτιλήνη, στην οποία τότε υπήρχε ακμάζουσα κοινότητα δυτικό-ευρωπαίων ρωμαιοκαθολικών Χριστιανών. Εκεί παραμένουν για πάρα πολλά χρόνια, μέχρι και το 1990 και στη συνέχεια μεταφέρονται στην Αθήνα στο ναό των αγίων Φραγκίσκου και Κλάρας της Ιταλικής παροικίας, όπου βρίσκονται μέχρι σήμερα. Με την έναρξη των εργασιών, του καθολικού ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου της Μυτιλήνης, υπάρχει η πιθανότητα μέσα στον Φεβρουάριο του 2012 και με αφορμή και τη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου, τα λείψανά του να φτάσουν ξανά στο "σπίτι" του αγίου, στη Μυτιλήνη.

Επαρκή στοιχεία για την εθνική καταγωγή του αγίου δεν υπάρχουν εκτός από κάποιες ενδείξεις για πιθανότητα ελληνικής καταγωγής. Η αρχαιότερη απεικόνιση του αγίου που φέρει την επιγραφή «O ΑΓΙΟC BAΛΕΝΤΙΝΟC» στα ελληνικά, βρίσκεται στην εκκλησία της Παναγίας της Αρχαίας (Santa Maria Antiqua) του 6ου αιώνα η οποία ήταν η ενορία των Ελλήνων της Ρώμης. Στο ναό αυτό τιμούσαν ιδιαίτερα τους Έλληνες αγίους και γενικά τους εξ’ Ανατολής.  

Οι εορτασμοί του χθες και του σήμερα 

Η 14η Φεβρουαρίου καθιερώθηκε από την χριστιανική καθολική εκκλησία, ως ημέρα εορτασμού του Αγ. Βαλεντίνου τη οποία του αφιέρωσε στη μνήμη του και τον αναγνώρισε σαν οσιομάρτυρα. 

Στο Μεσαίωνα, ο Βαλεντίνος ήταν ένας από τους πιο δημοφιλείς αγίους των Καθολικών σε Αγγλία και Γαλλία. Στη Μεγάλη Βρετανία, μάλιστα, η ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου ξεκίνησε να είναι δημοφιλής από τον17ο αιώνα και μέχρι τα μέσα του 18ου αι. ήταν πια συχνό φαινόμενο, η ανταλλαγή σημειωμάτων και προφορικών ερωτικών εξομολογήσεων ανάμεσα στους εραστές όλων των κοινωνικών τάξεων.

Στα τέλη του 19ου αι. η τεχνολογία αντικατέστησε τα γραπτά σημειώματα από έντυπες κάρτες, χρήσιμη ανακάλυψη απ' ότι έδειξε η ιστορία, αφού διευκολύνουν την έκφραση συναισθημάτων που δύσκολα εκφράζονται με λόγια. Γι' αυτό άλλωστε η συνήθεια αυτή κρατάει μέχρι και σήμερα.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι σύμφωνα με την Παγκόσμια Ένωση Ευχετήριων Καρτών, η ημέρα του Αγ. Βαλεντίνου είναι η δεύτερη μεγαλύτερη, μετά τα Χριστούγεννα, στις αποστολές καρτών, με τη συντριπτική πλειοψηφία των αποστολέων να είναι γυναίκες (85%). Ο έντονα εμπορικός χαρακτήρας της γιορτής ξεκίνησε από τις αρχές του 20ου αιώνα. Η αλήθεια για την ιστορία του Αγ. Βαλεντίνου, περιπλέκεται με το μύθο. Παρόλα αυτά, πάντα θα είναι μια ηρωική, ρομαντική μορφή στη σκέψη όσων γνωρίζουν για εκείνον. Η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου σήμερα γιορτάζεται παγκοσμίως, ιδιαίτερα σε Αμερική, Βρετανία και Γαλλία και λιγότερο στις υπόλοιπες χώρες.

Σενάρια και εκδοχές για τις ρίζες της "γιορτής των ερωτευμένων" 

Το έθιμο αρχικά έφεραν οι Ρωμαίοι σε Ιταλία και Δυτική Ευρώπη και στη συνέχεια σε Βρετανία και Αμερική και συνεχίστηκε και στη χριστιανική εποχή και δεν ήταν άλλο από τα Λουπερκάλια. Μετά την αναγνώριση του Χριστιανισμού, ως επίσημης θρησκείας του κράτους, έγιναν προσπάθειες από τον εκκλησιαστικό κόσμο για κατάργηση της γιορτής αυτής. Αυτό που τελικά κατορθώθηκε, ήταν ν' αλλάξει απλά η γιορτή από Λουπερκάλια σε μέρα του Αγίου Βαλεντίνου.

Το όνομα "Βαλεντίνος", σύμφωνα με το "Λεξικό Ελληνικής. και Ρωμαϊκής Βιογραφίας και Μυθολογίας", οι Ρωμαίοι ταύτιζαν τον Λούπερκους με το θεό του φωτός Πάνα, που λατρευόταν στην Αρκαδία. Ο Πάνας ταυτίζεται με το φοινικικό θεό Βάαλ, που αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη. Βάαλ, ωστόσο, ήταν κι ο τίτλος του Νεβρώδ, ιδρυτή της Βαβυλώνας και θεοποιημένο ήρωα, που εισήγαγε το βαβυλωνιακό ειδωλολατρικό σύστημα.

Κάποιες παραδόσεις αναφέρουν ότι ο Νεβρώδ, κυνήγησε στα Απέννινα όρη λύκους, απ' όπου και ονομάστηκε Λούπερκους καθώς και Βαλεντίνος (Valentinus = σθεναρός στα λατινικά) απ' το επίθετο valeus (=ισχυρός). Όσον αφορά τη χρήση του συμβόλου της καρδιάς, εικάζεται ότι επειδή στη γλώσσα της Βαβυλώνας, η "καρδιά" προφέρεται "βαλ", η ομοιότητα της προφοράς με τ' όνομα του, έγινε σύμβολο του Βάαλ.

Και γιατί στις 14 Φεβρουαρίου; Λέγεται πως ο Νεβρώδ-Βάαλ, γεννήθηκε την 6η Ιανουαρίου, σύμφωνα με το χειμερινό ηλιοστάσιο του 21ου αιώνα π.Χ.

Ωστόσο, οι αρχαίοι θεωρούσαν τη μητέρα ακάθαρτη, έως την 40ή ημέρα μετά τη γέννηση του παιδιού της. Μετρώντας 40 ημέρες μετά την 6η Ιανουαρίου, καταλήγουμε στις 15 ή το βράδυ της 14ης Φεβρουαρίου, όπως υπολόγιζαν τις ημέρες από τη δύση του ηλίου. Δηλαδή, ερχόμαστε στα Λουπερκάλια ή στη σημερινή γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου. Αυτήν ακριβώς την ημέρα πίστευαν πως παρουσιάστηκε δημόσια, καθαρισμένη πια, η μητέρα του Νεβρώδ με τον ίδιο.

Μία άλλη εκδοχή για την ημέρα του Βαλεντίνου, πιθανότατα προέρχεται από την αρχαία πεποίθηση ότι τα πουλιά άρχιζαν να ζευγαρώνουν στις 14 Φεβρουαρίου.

Τέλος, άλλο ένα σενάριο και πιο γνωστό από όλα είναι αυτό ότι 14η Φεβρουαρίου ήταν η επίσημη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου και Αγίου Μάριου (μέχρι το 1969 που αφαιρέθηκε από το Καθολικό εορτολόγιο) οι οποίοι που υποβλήθηκαν σε μαρτύρια από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Κλαύδιο τον 2ο. Ο άγιος Μάριος δεν έμεινε στη μνήμη του κόσμου, για λόγους που δεν είναι γνωστοί, επικρατώντας το όνομα του αγίου Βαλεντίνου. Δυστυχώς, τα ιστορικά στοιχεία για τον Άγ. Βαλεντίνο είναι ελλιπή.

Υπάρχει όμως, ακόμη, μια μικρή ιστορία, άγνωστο αν αληθεύει ή απλά είναι γέννημα της φαντασίας. Το σίγουρο είναι ότι είναι όμορφη και μετράει πολλούς αιώνες. Λέγεται, λοιπόν πως ο νεαρός Άγιος Βαλεντίνος, κάποια μέρα ενώ καλλιεργούσε στον κήπο του τριαντάφυλλα, άκουσε ένα ζευγάρι να μαλώνει πολύ έντονα. Αυτό συγκλόνισε τον άγιο, ο οποίος αφού έκοψε ένα τριαντάφυλλο, βγήκε στο δρόμο πλησίασε το ζευγάρι και τους παρακάλεσε να τον ακούσουν. Αυτοί, έστω και χωρίς να έχουν διάθεση, υπάκουσαν τον άγιο. Εκείνος, αφού τους πρόσφερε το τριαντάφυλλο, τους ευλόγησε. Αμέσως η ειρήνη και η αγάπη επανήλθε ανάμεσα τους και λίγο αργότερα το ζευγάρι επέστρεψε και ζήτησε από τον Βαλεντίνο να ευλογήσει το γάμο τους. 

Ο Άγιος Βαλεντίνος στην Ελλάδα 

Οι αρχαίοι Έλληνες ξεχώρισαν τον Έρωτα από την αγάπη, τον έκαναν θεό, καρπό της παράνομης, παθιασμένης σχέσης της θεάς Αφροδίτης με τον Άρη τον θεό του πολέμου.. Ίσως αυτός ο δυναμικός συνδυασμός ομορφιάς και δύναμης τον έκανε τόσο παράφορο, τρομερό και καταστροφικό κι ακόμα δυνατότερο από τους γονείς του…

Στην Ελλάδα ο δυτικός Άγιος Βαλεντίνος μπήκε στη ζωή μας τη δεκαετία του '80, ως προστάτης των ερωτευμένων, με πολλούς επιχειρηματικά εμπλεκόμενους να έχουν ετοιμάσει μια καλά οργανωμένη βιομηχανία εμπορευματοποίησης της γιορτής. Η συγκεκριμένη ημέρα θεωρείται ως μία από τις επικερδέστερες για ανθοπωλεία, εστιατόρια, ξενοδοχεία, καταστήματα με είδη δώρων, κλπ. και η προβολή από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι μεγάλη. Οι επιχειρηματίες προετοιμάζονται πολύ καιρό πριν και μέχρι σήμερα έχουν κάνει τεράστιους τζίρους.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία έφερε πολλές αντιρρήσεις και κράτησε σκληρή στάση απέναντι στη γιορτή αυτή, κάνοντας προσπάθειες καθιέρωσης της ορθόδοξης εκδοχής του εορτασμού του έρωτα για τους πιστούς της ορθοδοξίας. Αντίστοιχοι άγιοι στο ελληνικό ορθόδοξο εορτολόγιο είναι ο Άγιος Έρωτας (25 Ιουνίου), για τον οποίο υπάρχει και τραγούδι με τον ομώνυμο τίτλο, που έχει ερμηνεύσει ο Παντελής Θαλασσινός, οι Άγιοι Ακύλας και Πρίσκιλλα (13 Φεβρουαρίου) και ο Άγιος Υάκινθος (3 Ιουλίου) κι αυτός προστάτης του έρωτα και της αγάπης, που μαρτύρησε κι αυτός για την πίστη του, σε νεαρή ηλικία, δύο αιώνες πριν το Βαλεντίνο. Ο πρώτος ναός που χτίστηκε αφιερωμένος αποκλειστικά σ' εκείνον βρίσκεται στα Ανώγεια της Κρήτης, σε κάποια από τις πλαγιές του Ψηλορείτη, φτιαγμένος από πέτρα, κρυφός, αφού κρυφά είναι και τα αισθήματα! Τελικά οι προσπάθειες, δεν βρήκαν ανταπόκριση κι έτσι οι ορθόδοξοι Έλληνες εξακολουθούν να θυμούνται και να γιορτάζουν τον καθολικό Άγιο Βαλεντίνο.  

Η γιορτή του Άγιου Βαλεντίνου έχει επικριθεί πολύ, για τον κερδοσκοπικό της χαρακτήρα και την εμπορευματοποίηση των όσων εκφράζει. Μα στ' αλήθεια ποια γιορτή σήμερα δεν έχει πάρει τέτοιο χαρακτήρα; Πόσα πράγματα γενικά δεν έχουν προσπαθήσει να μας "πουλήσουν" μέσα από καλυμμένες ιδέες και σκοπούς; Γιατί λοιπόν να μη δούμε την ημέρα αυτή του Αγίου Βαλεντίνου, του καθολικού οσιομάρτυρα, ως μια ακόμη ευκαιρία να γιορτάσουμε ένα από τα πιο όμορφα και ξεχωριστά πράγματα που συμβαίνουν στη ζωή μας και να θυμηθούμε πως οι ερωτευμένοι δε χρειάζονται γιορτές και ξεχωριστές ημέρες για να δείξουν την αγάπη τους. Ο έρωτας, είναι από μόνος του γιορτή και γιορτάζει ολόκληρο τον χρόνο. Είναι ακόμα μια αφορμή για να έρθουμε κοντά στην ψυχή μας, στην πραγματική, μη αλλοιωμένη ανθρώπινη φύση μας. Μπορεί να "λειάνει" τις "αιχμηρές" μας πλευρές, να μας κάνει να αγαπήσουμε περισσότερο τον εαυτό μας, τους γύρω μας, την ίδια τη ζωή. Ίσως και να μας κάνει σοφότερους! Μην κρίνετε, λοιπόν, άλλο αφήνοντας την ουσία της ζωής να περνάει ανεκμετάλλευτη. Ζήστε, αγαπήστε, αγαπηθείτε, ερωτευτείτε! 

phgh:http://all4fun.gr